Startende ondernemers en de keuze voor een rechtsvorm

Eénmanszaak

De eenmanszaak wordt gekenmerkt door het in één persoon verenigd zijn van de beschikbaarstelling van (al dan niet leidinggevende) arbeid, vermogen en ondernemersinitiatief. De belangrijkste beperkingen van een eenmansbedrijf bestaan hieruit dat de continuïteit niet gewaarborgd is (uitval ondernemer geeft staking bedrijf). Hierdoor kan er geen beroep worden gedaan op externe vermogensverschaffers, waardoor het eigen persoonlijk vermogen van de ondernemer de bron van het vermogen van de eenmanszaak is. Slechts kunnen er mogelijk leningen worden aangegaan op goede (zakelijke) onderpanden.

Let wel: in een eenmanszaak kunnen meerdere personen werkzaam zijn.

Doordat er geen scheiding wordt gemaakt tussen het privé-vermogen en het zakelijke vermogen, zal het inkomen van de ondernemer volledig afhankelijk zijn van de winst van zijn bedrijf.

Vennootschap onder firma en maatschap (tot waarschijnlijk 2008)

De vennootschap onder firma (VOF) is een samenwerkingsvorm tussen 2 of meer personen, die onder gemeenschappelijke naam een bedrijf uitoefenen. Zij hebben daartoe een gemeenschappelijk afgescheiden vermogen gevormd en zij delen de behaalde winst. Indien een beroep wordt uitgeoefend, bijvoorbeeld arts of advocaat, dan is er doorgaans sprake van een maatschap. Hiervoor is een gemeenschappelijk vermogen en een gemeenschappelijke naam niet vereist.

In het maatschap- of firmacontract is onder andere vastgelegd volgens welke verdeelsleutel de winst over de vennoten wordt verdeeld.

Openbare vennootschap met/zonder eigen rechtspersoonlijkheid (OV en OVR)

Momenteel behandelt de Eerste Kamer een wetsvoorstel met nieuwe regels voor de zogeheten 'personenvennootschappen'. Het gaat hierbij om de maatschap, de vennootschap onder firma (VOF) en de commanditaire vennootschap (CV).
De invoering wordt waarschijnlijk gekoppeld aan de invoering van de Nieuwe Handelsregisterwet. Dit is vermoedelijk per 1 januari 2008. Ondernemers die nu een rechtsvorm kiezen of wijzigen, hoeven nog geen rekening te houden met dit wetsvoorstel.

Voor éénmanszaken en BV´s heeft deze wet geen consequenties. De huidige maatschappen, VOF´s en CV´s worden waarschijnlijk automatisch omgezet in openbare vennootschappen. Die omzetting zal met zo min mogelijk overlast voor ondernemers plaatsvinden.

In het wetsvoorstel is geregeld dat de personenvennootschappen in hun huidige vorm vervallen. Hiervoor in de plaats komen:

1. De niet-openbare vennootschap. Dit zijn samenwerkingsverbanden, die niet onder een gemeenschappelijke naam naar buiten treden;

2. De openbare vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid (OV);

3. De openbare vennootschap met rechtspersoonlijkheid (OVR).

Het huidige verschil tussen bedrijf (in een VOF of CV) en beroep (in een maatschap) vervalt met deze nieuwe regeling. Wel komt er een duidelijk verschil tussen openbare vennootschappen en stille vennootschappen. Een belangrijk criterium voor openbaarheid is of er op een 'duidelijk kenbare wijze naar buiten wordt getreden'. Dit kan bijvoorbeeld door het voeren van een gemeenschappelijke handelsnaam.

De niet-openbare vennootschap
De niet-openbare vennootschap is het best te vergelijken met de huidige stille maatschap en is niet wezenlijk anders. Wel komt er een afgescheiden vermogen. Dat wil zeggen dat zakelijke schuldeisers zich (met voorrang op de privé-schuldeisers) kunnen verhalen op de zakelijke eigendommen. Daarnaast hoeft de vennootschap contractuele afspraken pas na te komen, als een vennoot die naar buiten toe optreedt, hiervoor een volmacht heeft gekregen van de andere vennoten.

De openbare vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid (OV)
De openbare vennootschap is te vergelijken met de huidige vennootschap onder firma (VOF) en het commanditaire vennootschap (CV). Daarnaast zal ook de openbare maatschap (de maatschap die wel onder een gemeenschappelijke naam naar buiten treedt) straks een openbare vennootschap zijn.

Toe- en uittreden
Nieuw is dat de vennootschap blijft bestaan bij het toe- en uittreden van vennoten, tenzij het tegendeel in de overeenkomst is opgenomen. Dit geldt ook bij het failliet gaan van een vennoot. In deze gevallen worden de zogenaamde 'verblijvings, toebedelings- en voortzettingsbedingen' in vennootschapsovereenkomsten overbodig.
De vennoot die uittreedt, blijft persoonlijk verbonden voor de verbintenissen die zijn aangegaan met derden, in de periode dat hij vennoot is geweest. De verjaringstermijn is vijf jaar vanaf het moment van uitschrijving in het handelsregister.

Hoofdelijke aansprakelijkheid

Alle vennoten van een openbare vennootschap worden in de nieuwe regeling hoofdelijk aansprakelijk, behalve de commanditair vennoot. Het maakt hierbij niet uit of de openbare vennootschap rechtspersoonlijkheid heeft of niet! Deze regeling geldt nu al voor de vennootschap onder firma.

Door de nieuwe wet zullen dienstverleners en beroepsbeoefenaren die nu nog in een openbare maatschap werken (zoals advocaten, notarissen, accountants, tandartsen en apothekers) gaan samenwerken in een openbare vennootschap met een hoofdelijke aansprakelijkheid. Dit is een behoorlijke verzwaring van de aansprakelijkheid. Het kan een reden zijn om de openbare vennootschap om te zetten in een besloten vennootschap.

De openbare vennootschap met rechtspersoonlijkheid (OVR)
De belangrijkste wijziging in de nieuwe wetgeving is dat de openbare vennootschap ook rechtspersoonlijkheid kan krijgen. De vennoten blijven echter wel hoofdelijk aansprakelijk. Voordeel is dat de vennootschap dan zelf eigenaar kan worden van goederen (zoals bedrijfswagens of een bedrijfspand) en zelf een contract kan afsluiten.
Om rechtspersoonlijkheid te krijgen moet de vennootschapsakte in een notariële akte worden opgenomen inclusief de goederen die tot de vennootschappelijke gemeenschap behoren.

OVR of BV?
Volgens de nieuwe regeling is het betrekkelijk eenvoudig om een openbare vennootschap om te zetten in een besloten vennootschap (BV). De belangrijkste reden om dit te doen, zal vaak de beperkte aansprakelijkheid voor bestuurders en aandeelhouders in een BV zijn. De omzetting naar een BV heeft echter wel fiscale gevolgen. Laat u daarom altijd goed adviseren.

Fiscale gevolgen nieuwe wet
Naar verwachting zal er fiscaal weinig veranderen. De fiscale transparantie van de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting blijft gehandhaafd. Het kiezen voor rechtspersoonlijkheid (OVR) heeft hierop geen invloed. Een fiscaal wetsvoorstel moet nog ingediend worden.

Besloten vennootschap (BV)

De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (BV), is een rechtspersoonlijkheid bezittende vennootschap met een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal, waarin ieder der vennoten voor één of meer niet vrijelijk overdraagbare aandelen deelneemt, van welke aandelen geen aandeelbewijzen worden uitgegeven.
Een aandeelhouder kan, voor zover de statuten deze bevoegdheid niet beperken of uitsluiten, één of meer van zijn aandelen vrijelijk overdragen aan een beperkte groep.

Wanneer een onderneming wordt gevoerd in een BV, zal de leiding meestal bij de directeur-grootaandeelhouder (DGA) liggen (vooral bij BV’s met een kleine tot middelmatige omvang).
De DGA is in loondienst van de BV, maar de regelingen die voor de overige werknemers gelden, zijn niet alle in gelijke mate op hem van toepassing.
De DGA ontvangt van de BV een salaris, dat wordt bepaald door de aandeelhoudersvergadering, die meestal wordt gevormd door de ondernemer zelf, eventueel aangevuld met echtgenote, kinderen enz.

Vaak ontvangt een DGA een salaris en laat de winst in de BV zitten. Keert de BV een deel van de winst wel uit aan de DGA dan heet dat dividend.

Naamloze vennootschap

De naamloze vennootschap (NV) is een samenwerkingsvorm met rechtspersoonlijkheid, waarbij het vermogen is verdeeld in overdraagbare aandelen, waarvan ieder der vennoten er één of meer bezit. In de statuten moet worden opgenomen het maatschappelijk kapitaal (het maximale bedrag van het nominale aandelenkapitaal dat kan worden geplaatst, zonder dat dus statutenwijziging nodig is).

Een directeur van een NV is in principe een "gewone" werknemer, waarbij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Raad van Commissarissen het salaris en de bijbehorende secundaire arbeidsvoorwaarden vaststellen. De directeur is dan ook volledig te scharen onder de werknemers.

Wanneer een BV zeer groot is, zal de directeur op één lijn te zetten zijn als de directeur van een NV. Ook deze directeur kan volledig behandeld worden als een werknemer.